Gmina Ochotnica Dolna jest gminą wiejską Powiatu Nowotarskiego w województwie małopolskim. Powierzchnia gminy wynosi 141 km2. Obszar ten zamieszkuje ponad 8,5 tyś. osób. W skład gminy wchodzą 3 duże wsie, jednak administracyjnie podzielona jest ona na 4 sołectwa: Ochotnica Dolna, Ochotnica Dolna - Młynne, Ochotnica Górna, Tylmanowa.

 

Ochotnica Dolna i Ochotnica Górna traktowane są często jako jedna miejscowość i tym samym Ochotnica uchodzi za najdłuższych wsi w Polsce. Jej osią jest droga długości ok. 20 km, do której schodzą baczne potoki, wzdłuż których zlokalizowane są gospodarstwa. Największe z nich to: Młynne (ok. 7,5 km), Forendówki (ok. 6 km), Jaszcze (ok.6 km), Gorcowe (ok. 5,5 km), Jamne (ok. 5 km), Skrodne (ok. 3). 

Ochotnica Dolna została lokowana w 1416 r. przez króla Władysława Jagiełłę. Pierwszymi osadnikami byli pasterze wołoscy. Król Stefan Batory nadał sołtysowi Maciejowi Ochotnickiemu liczne przywileje ekonomiczne, a król Jan III Sobieski zezwolił mieszkańcom na użytkowanie lasów i pastwisk górskich. 

 

Z kolei Ochotnica Górna pierwotnie nosiła nazwę Babieniec, a powstała w drugiej połowie XVI w. Dokładna data lokalizacji nie jest znana, ale wiadomo, że zasadźcą był sołtys Ochotnicy- Walenty Ochotnicki. 

Natomiast Tylmanowa była zanana już w XIV w., o czym świadczy dokument lokacyjny z 1336r. Polski kronikarz Jan Długosz wspomina o drodze biegnącej w górę Dunajca, w stronę Czorsztyna i Spiszą, wymieniając takie nazwy jak: Tylmanowa, Ligasy, Kłodne. Nazwa wsi wywodzi się prawdopodobnie od imienia pierwszego osadnika- Tylmana. Od 1350 r. Tylmanowa stanowiła już parafię, a jej patronem został Św. Mikołaj. Do parafii należała wieś Kłodne oraz cała Ochotnica, która usamodzielniła się dopiero w 1925r. We wsi prowadzona była szkoła parafialna od 1596r.

W czasie II wojny światowej gmina Ochotnica Dolna czynnie uczestniczyła w walce z okupantem. Ochotnica Dolna, podczas okupacji hitlerowskiej była jednym z wielu ośrodków kolportażu podziemnych gazetek i tajnego nauczania na Podhalu ( w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum). Najtragiczniejszym wydarzeniem w dziejach wsi była „Krwawa Wigilia", czyli okrutna pacyfikacja dokonana przez oddział SS w dniu 23.XII 1944 r., w odwecie za śmierć dwóch Niemców zastrzelonych przez sowiecki odział Zołotora. Zamordowano wówczas 56 mieszkańców -wśród nich 19 dzieci i 21 kobiet.

Ochotnica Górna także stawiała silny opór okupantowi -była określana przez Niemców mianem „Republiki Partyzanckiej". Dzięki doskonale zorganizowanej akcji partyzantów i miejscowej ludności udało się ocalić załogę amerykańskiego bombowca „Liberator", który rozbił się 18.XII. 1944 r. u źródeł potoku Jaszcze.

Ochotnica posiada także atrakcyjne wytwory ludzkie; działalności. Składają się na nie głównie architektura zabudowań oraz wciąż żywy jeszcze folklor. Na terenie gminy sporo jest miejsc związanych z historią II wojny światowej i pamiątek z tego wydarzenia. Miejsce pacyfikacji upamiętnia przydrożna kapliczka na osiedlu Brzeźnie w Ochotnicy Dolnej -Młynne oraz pamiątkowa tablica informująca o tym tragicznym wydarzeniu. W 1964 r. obok szkoły w Ochotnicy Dolnej -Centrum wzniesiono również pomnik ku czci zamordowanych Ochotniczan i bohaterów walk o wolność przedstawiający mieszkankę wsi zastrzeloną wraz z 3-letnim synkiem w czasie ucieczki.

Spośród grupy obiektów architektury sakralnej najcenniejszym zabytkiem jest Kościół Parafialny Znalezienia Krzyża Świętego z 1816 r. w Ochotnicy Dolnej. Na uwagę zasługują także najcenniejsze, zabytkowe kaplice, tj. kaplica z 1770r. znajdująca się w pobliżu kościoła oraz przydrożna kapliczka z początku XVIII w. położona u ujścia Potoku Skrodne (oś. Kapłony). Na terenie Ochotnicy można zobaczyć także liczne zabytki architektury świeckiej. Należą do nich niektóre domy i budynki. Archiiekturę wsi urozmajcają również zabytkowe spichlerzyki, piwnice i studnie, z których część powstała jeszcze pod koniec XIXw.

Atrakcyjność turystyczną gminy Ochotnica Dolna podnoszą duże powierzchnie lasów, a zwłaszcza silne zróżnicowanie gatunkowe ich biocenoz. Tutejsze lasy są również idealnym terenem dla miłośników grzybobrań, którzy tłumnie zjeżdżają tu podczas jesiennych weekendów. Ochctnica może bowiem zaoferować całą gamę jadalnych gatunków grzybów, począwszy od najbardziej cenionych i poszukiwanych borowików szlachetnych, poprzez: podgrzybki, kozaki, kanie, maślaki, kurki, po opieńki miodowe i inne rzadziej spotykane gatunki.

Ponadto, niezwykle bogata jest również baza turystyczno-noclegowa gminy. Na terenie Ochotnicy znajdują się liczne miejsca wypoczynku i rekreacji, obejmujące schroniska, ośrodki wczasowe, pensjonaty, motele, pola biwakowe, placówki kolonijne i oazowe, a przede wszystkim pokoje gościnne w kwaterach prywatnych i gospodarstwach agroturystycznnych. Ogromną rolę dla turystów uprawiających piesze wędrówki górskie odgrywają studenckie bazy namiotowe pod Gorcem i na Lubaniu.